Zierikzee

Zierikzee telt maar liefst drie stadspoorten. Mede dankzij deze poorten kun je de vestingbouwkundige grondvorm die in de middeleeuwen ontstaan is, goed herkennen. De Zuidhavenpoort is de mooiste stadspoort van Zierikzee en wat ons betreft het mooiste monument van dit Zeeuwse stadje. Dat komt mede door de ligging bij het water en de daardoor nabije witte houten ophaalbrug. Dit maakt het plaatje compleet. De Zuidhavenpoort is aan het eind van de middeleeuwen gebouwd. Het exacte bouwjaar is niet bekend. Men vermoedt eind veertiende of begin vijftiende eeuw.

Opvallende elementen zijn de van een weergang voorziene verdedigingsmuur en de vier spitse torentjes op de hoeken van de Zuidhavenpoort. Er heeft begin jaren zestig van de vorige eeuw een grootscheepse restauratie plaatsgevonden. In 1970 is het watersnoodmonument ‘Beproefd maar niet gebroken’ bij de Zuidhavenpoort geplaatst.

De twee andere stadspoorten zijn de Noordhavenpoort (deze staat vlak bij de Zuidhavenpoort) en de aan de noordzijde van Zierikzee gelegen Nobelpoort. Deze bakstenen poort stamt uit de veertiende eeuw en is te herkennen aan de twee uit de kluiten gewassen ronde torens op de hoeken aan de buitenzijde.

Het zestiende-eeuwse stadhuis van Zierikzee is een van de opvallendste en mooiste gebouwen van de stad. Dat komt vooral door de achthoekige toren, die van een bekroning voorzien is. Hierdoor krijgt het pand de statige uitstraling die bij een raadhuis hoort. Het stadhuis is tussen 1550 en 1554 gebouwd. Het gebouw werd gebouwd in de Renaissance stijl, maar later zijn er de nodige veranderingen toegepast die meer in het toen geldende modebeeld pasten. Na de watersnoodramp startte er een grootschalige restauratie van het inmiddels in verval geraakte stadhuis. Begin deze eeuw hebben er nog wat verbouwingen en moderniseringen aan het interieur plaatsgevonden.

Tegenwoordig is het Stadhuismuseum gevestigd in het stadhuis. Je kunt verschillende ruimtes bezoeken, zoals de Raadzaal, de Vleeshal, de Waag en de Trouwzaal. Deze wordt nog steeds gebruikt om huwelijken in te voltrekken. In de tentoonstellingszaal worden verschillende periodes van de geschiedenis van Zierikzee belicht.

De Dikke Toren is het hoogste bouwwerk van Zierikzee. De officiële naam is Sint-Lievensmonstertoren. Als je de toren in het echt ziet, dan snap je waarom men het vooral over de Dikke Toren heeft. Want met een voet van 16×16 meter en een hoogte van 62 meter, is er sprake van een totaal andere verhouding dan dat je normaal bij kerktorens ziet. Want dat is deze Sint-Lievensmonstertoren: de toren die oorspronkelijk bij een kerk hoort. De voormalige Sint-Lievenskerk om precies te zijn. De kerk werd in 1832 grotendeels door brand verwoest en later afgebroken. De toren staat nu als individueel bouwwerk in het hart van Zierikzee.

Eigenlijk had de Dikke Toren minstens twee keer zo hoog moeten worden. Er wordt gesproken van een geplande hoogte van 180 tot 200 meter, maar na herberekeningen komt men uit op een hoogte van 130 meter. Dan zou dit de hoogste kerktoren van Nederland geworden zijn. Geldgebrek heeft roet in het eten gegooid, waardoor de hoogte beperkt is gebleven tot 62 meter en de Sint-Lievensmonstertoren zijn markante uiterlijk heeft gekregen.

Je kunt de Dikke Toren tegen betaling bezoeken. Na het beklimmen van 281 traptreden wacht er een prachtig uitzicht over Zierikzee en omgeving op je. De toren is alleen tijdens het zomerseizoen te beklimmen.

Zierikzee telt twee havens: de Oude Haven en de Nieuwe Haven. Het laat zich niet moeilijk raden in welke chronologische volgorde beide havens in gebruik genomen zijn. De historische Oude Haven ligt echt in de stad, terwijl de Nieuwe Haven aan de rand van het centrum ligt. De nieuwe haven wordt nog echt gebruikt. Verder zorgen de verschillende terrasjes nabij deze haven in het zomerseizoen voor extra sfeer.

De Oude Haven heeft vooral een museumfunctie. Centraal in deze rechthoekige haven liggen een aantal historische boten. De toegang tot de Oude Haven is een plaatje om te zien. Deze wordt gevormd door de Zuidhavenpoort, de Houten Klapbrug en de Noordhavenpoort. Langs de haven staan verschillende prachtige panden. De handelaren, notabelen en andere rijke inwoners van Zierikzee lieten hier zien dat ze geld hadden. Nog steeds staan hier enkele van de mooiste woningen van de stad.

Aan de Meelstraat 1 staat het oudste huis van Zierikzee: Huis De Haene. Dit koopmanshuis is in de eerste helft van de veertiende eeuw gebouwd. Daarmee behoort dit middeleeuwse pand zelfs tot de oudste overgebleven huizen van heel Nederland. De naam is een verwijzing naar de twee hanen die in het metselwerk verwerkt zitten. In de loop der jaren zijn deze hanen flink vervaagd. Een andere naam voor dit monumentale pand is het Tempeliershuis. Zo staat deze woning, die van bijzondere cultuurhistorische waarde is, sinds de achttiende eeuw ook bekend.

Nadat de Sint-Lievenskerk in 1832 afbrandde, moest er een nieuwe kerk komen. Deze werd tussen 1835 en 1848 gebouwd. Het nieuwe kerkgebouw kreeg de toepasselijke naam Nieuwe Kerk. Opvallend is het neoclassicistische uiterlijk van de kerk met de vier Korinthische zuilen die dominant aanwezig zijn bij de façade. De kerk heeft geen toren gekregen. De oudere Sint-Lievensmonstertoren staat als losse toren achter de kerk. Het gebouw is ontwijd en doet tegenwoordig dient als multifunctioneel gebouw. Zo worden hier allerlei muziekevenementen en tentoonstellingen gehouden.

Een deel van de oude haven van Zierikzee is in de negentiende eeuw gedempt. De ruimte die hiermee vrijgekomen is, is ingevuld door de aanleg van een park en een plein. Die kregen de begrijpelijke namen Havenpark en Havenplein. Het Havenpark is het groene hart van het historische centrum van Zierikzee. In 1907 is er een kiosk geplaatst. Dit geschiedde ter ere van het bezoek dat de toenmalige Nederlandse Koningin Wilhelmina en haar man Prins Hendrik in september dat jaar aan Zierikzee brachten.

Het Havenplein is vooral in het zomerseizoen een gezellig plein. Hier staan dan de goedbezochte terrassen buiten. Het Havenplein is verder de plek waar allerlei evenementen gehouden worden. Aan het Havenplein staat een opvallend gebouw: de Gasthuiskerk. Aan de pleinzijde zie je op de begane grond een open galerij. Deze plek heet de Beurs. Hier dreven de handelaren vroeger handel. Vanaf het Havenplein heb je ook nog een blik op het ’s Gravensteen. Dit monumentale pand staat aan de Mol; in het verlengde van het Havenplein. Dit zestiende-eeuwse pand heeft verschillende functies gehad, waaronder die van stadsgevangenis. Dit verklaart de tralies die voor de ramen aangebracht zijn.

Vroeger haalde je je levensmiddelen niet in de supermarkt, maar op de markt. Voor vis en vlees waren er aparte gebouwen: een vleeshal en een vismijn. Dat had allemaal te maken met de lastige hygiënische omstandigheden. Daarom scheidde men de handel in deze producten van de gemakkelijkere productgroepen zoals groente en fruit. De oude vismijn van Zierikzee is te zien in het Sint Jacobshofje. Onder de overkapping, die aan de linkerkant te zien is, werd de vis schoongemaakt.

Inmiddels heeft het Sint Jacobshofje een nieuwe functie gekregen. De oude vismarkt is nu een toeristisch bolwerk. Zo wordt het gebruikt voor allerlei uitstapjes in de omgeving en dient het als hoofdkwartier van de Gidsendienst Zeeland.

Zierikzee kent een tweetal monumentale molens: Molen De Hoop en Molen Den Haas. Zij hebben dragen bij aan het typisch Oudnederlandse uiterlijk dat Zierikzee zo kenmerkt. Molen Den Haas is een stellingmolen die aan Bolwerk 1 staat. Het is daardoor onderdeel geworden van het gebied dat de Nieuwe Haven vormt. Deze korenmolen is in 1727 gebouwd en is tot halverwege de vorige eeuw gebruikt om te malen. Daarna raakte de molen in verval. In 1984 heeft er een restauratie plaatsgevonden. Drie jaar later werd Molen Den Haas weer in gebruik genomen.

Molen De Hoop is een korenmolen die in het noorden van de Zierikzeese binnenstad staat. De eerste houten versie van deze molen werd in 1788 gebouwd. In 1850 werd deze vervangen door een ronde stenen exemplaar. Die brandde 24 jaar later af, waarna de molen herbouwd is.

Jarenlang was het Maarplein een weinig inspirerende plek. Het plein deed dienst als parkeerplaats en daar omheen lagen wat oude pakhuisjes en werkplaatsen. In 2012 heeft er een flinke transformatie plaatsgevonden en is het Maarplein omgetoverd tot het Plein Montmartre. De benaming is geen toevalligheid. De link met het beroemde plein in Parijs is dat er hier op deze plek in Zierikzee kunstenaars en straatartiesten hun plekje hebben gekregen.

Geregeld worden hier zomermarktjes georganiseerd waarbij kunst centraal staat. Ook voor andere evenementen is er plek. Denk aan brocante marktjes, viering van de streekproductendag, een speciale Dickensdag en allerlei leuke muziekevenementen.

Ook als er geen evenement plaatsvindt, is Plein Montmartre een plekje dat het bezoeken waard is. De combinatie van de aangelegde kikkerfontein, de prachtige muurschildering en de gezellige terrasjes zorgen voor een sfeervol plein binnen de binnenstad van Zierikzee.