Doesburg

Als er een pand in het Doesburgse centrum is dat je als beeldbepalend mag beschouwen, dan is het wel de Waag. Zowel de ligging als de uitstraling van het pand zorgen ervoor dat je dit gebouw niet kunt missen als je Doesburg bezoekt. Bij de ingebruikname in 1478 was het wegen van inkomende goederen de belangrijkste functie van de Waag. Op basis hiervan kon de stad de hoeveelheid af te dragen belastingen bepalen. Omdat er de nodige vreemde bieren via de Waag verkocht werden, kreeg het ook de functie van stadsbierhuis. Omdat er nu nog steeds een horecafunctie aan de Waag verbonden is en er dus al meer dan vijfhonderd aaneengesloten jaren bier verkocht wordt, staat de Waag in het Guinness Book of Records vermeld als de oudste in gebruik zijnde horecagelegenheid van Nederland.

De laatgotische Martinikerk, die ook wel de Grote Kerk genoemd wordt, is de grootste en oudste kerk van oudste in gebruik zijnde horecagelegenheid van Nederland. Van oorsprong is het een katholieke kerk. Het werd een hervormde kerk toen men in 1586 in Doesburg overging op de reformatie. De Martinikerk is duidelijk herkenbaar aan de maar liefst 94 meter hoge Martinitoren. Deze raakte op 15 april 1945 zwaar beschadigd nadat de Duitsers hem opbliezen. Een grootscheepse restauratie zorgde ervoor dat de top van de toren sinds 1965 weer zijn hoogte van 94 meter heeft.

Tijdens de meeste schoolvakanties worden er torenbeklimmingen georganiseerd. Onder begeleiding van een torengids kun je dan de 220 treden van de toren beklimmen, om vervolgens van een prachtig uitzicht over Doesburg en de omgeving te kunnen genieten.

Binnen de glaskunst is René Jules Lalique een fenomeen. Deze Franse edelsmid en glaskunstenaar heeft voor grote bedrijven zoals Aucoc, Cartier en Boucheron mogen ontwerpen. Zijn ontwerpstijl mag grotendeels tot het art nouveau en art deco gerekend worden. Lalique is vooral bekend om de verschillende parfumflacons die uit zijn brein ontsproten zijn. De enige binding tussen Lalique en Doesburg is het feit dat liefhebbers van zijn werk vanuit hun verzameling een museum hebben geopend: het Lalique Museum. Je treedt hier binnen in de wondere wereld van de glaskunst. De vaste collectie bestaat uit onder andere sieraden, schalen, vazen, beelden, verlichting en natuurlijk parfumflacons die door Lalique ontworpen zijn. Naast de vaste expositie is er een wisselende tijdelijke tentoonstelling te bezoeken, die gerelateerd is aan glaskunst.

De ligging aan de plek waar de Gelderse IJssel en de Oude IJssel samenkomen is uniek. Toch heeft het lang geduurd totdat dat besef tot de gemeente Doesburg doorgedrongen was. Jarenlang was de IJsselkade een industrieel gebied. Moet je je voorstellen: op een van de mooiste locaties van de stad, stonden de lelijkste gebouwen. Pas in 2005 kwam daar verandering in. De IJsselkade werd helemaal opnieuw ingericht naar de ideeën van de inmiddels overleden architect Adolfo Natalini. Er kwam nieuwbouw die qua vorm prima past bij een eeuwenoude hanzestad zoals Doesburg: modern vormgegeven, maar met subtiele hints naar het verleden.

De autovrije kade is een geweldige wandelpromenade geworden waar je kunt genieten van een fenomenaal uitzicht. Het mooiste moment van de dag is de zonsondergang, die je van hieruit prachtig kunt aanschouwen.

Het Arsenaal maakte ooit deel uit van het Grote Convent, ofwel het Convent van St. Maria Opten Grave. Na de oprichting halverwege de veertiende eeuw was er nog geen sprake van een klooster. Dat geschiedde in het jaar 1446. Het complex heeft uiteindelijk 180 jaar als klooster dienstgedaan. Nadien heeft het Arsenaal meerdere functies gehad. De belangrijkste was die van wapenopslag (arsenaal), toen het complex door militairen gebruikt werd. Die naam is sindsdien verbonden aan het pand. Het Arsenaal werd in 1965 een beschermd monument.

Begin deze eeuw heeft er een flinke renovatie plaatsgevonden. Sindsdien vertolkt het Arsenaal de rol van multifunctioneel centrum. Voor toeristen is het horecadeel interessant: Arsenaal 1309 behoort tot de beste restaurants van Doesburg.

Het monumentale stadhuis van Doesburg bestaat oorspronkelijk uit twee panden: het veertiende-eeuwse Wijnhuis en het vijftiende-eeuwse Schepenhuis. Beide panden zijn uitgevoerd in donkerrood baksteen, hebben een trapgevel en zijn voorzien van dezelfde roodwitte houten luiken. Pas aan de zijkant, in de Roggestraat, kun je zien dat het om twee verschillende gebouwen gaat. Het ernaast gelegen Hof Gelria is later aan het stadhuis toegevoegd. Dit geldt ook voor de moderne entree die tegenwoordig als ingang gebruikt wordt.

Wil je weten waar Abraham de mosterd haalt? Misschien wel in Doesburg. Deze traditionele smaakmaker wordt hier op ambachtelijke wijze vervaardigd in de Doesburgsche Mosterd- en Azijnfabriek. Dat gebeurt al zo sinds 1805. De Doesburgse mosterd heeft sindsdien zijn weg gevonden naar de schappen van de supermarkten door heel Nederland. Wie wil zien hoe het mosterdzaad op de oude molenstenen tot mosterd vermalen wordt, die kan een kijkje nemen in het Mosterdmuseum. Natuurlijk vind je zo’n typisch streekproduct ook terug op de menukaarten in de horeca. Mosterdsoep is een veel besteld voorgerecht in de lokale restaurants.

Soms kan een hobby uit de hand lopen, zoals in het geval van Herman Riewald. Deze in 2021 overleden Doesburger begon al op jonge leeftijd met het verzamelen van alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. Deze verzamelwoede heeft geleid tot een enorme verzameling. Dat was mede te danken aan de vele giftsen die Riewald als verzamelaar kreeg. Hij was tot ver buiten Doesburg bekend. Zijn collectie (dit gaat een stuk verder dan een verzameling) is verzameld in het Museum de Maurits 1940-1945. De familie Riewald laat je de bijzondere objecten op afspraak zien.

De Nederlandse vestingbouwkundige Menno van Coehoorn zorgde ervoor dat Doesburg in de zeventiende eeuw voorzien werd van de nodige hoeveelheid vestingwerken. Die moesten toekomstig vijandig bezoek voorkomen. Dat is prima gelukt. Sinds begin twintigste eeuw hebben de vestingwerken van Doesburg geen strategische rol meer. De linies zijn grotendeels intact. Tegenwoordig vormen de Lage Linie aan de zuidkant van de stad en de Hoge Linie ten oosten van Doesburg een afdruk uit het verleden. Ze laten de herkomst van de stad zien en duiden de begrenzingen van historisch Doesburg aan.

De Lage Linie is nu een wandelgebied, waarbij je over een onverhard pad tussen waterpartijen en riet loopt. De Hoge Linie is een natuurgebied geworden dat een groot deel van het jaar gesloten is voor het publiek. Af en toe worden er rondleidingen georganiseerd.

Aan de Turfhaven kun je nog een stukje terugzien van de industriële historie van Doesburg. Hier is de voormalige GTW-loods omgetoverd tot Loc17; een thuishaven voor evenementen en cultuur. De aankoop van de loods heeft ervoor gezorgd dat een stukje industrieel- en havenverleden behouden blijft voor Doesburg. De aanwezige vaste horeca zorgt ervoor dat je op een van de mooiste plekken van Doesburg kunt genieten van een hapje en een drankje. Als je buiten op het terras zit dan kijk je uit op de bij Loc17 behorende kraan en trechter.