Lier

De Zimmertoren is zonder enige twijfel het meest kenmerkende bouwwerk van Lier. Ooit werd deze toren als onderdeel van de vestingwerken gebouwd. Toen heette hij nog Corneliustoren. De toren maakte toen deel uit van de eerste omwalling rond de stad. Op het moment dat de toren zijn functie als verdedigingsmerk verloren had, scheelde het niet veel of hij viel ten prooi aan de slopershamer. Het gemeentebestuur stak daar een stokje voor. Niet veel later schonk de Belgische uurwerkmaker en amateurastronoom Louis Zimmer de stad een uniek uurwerkmechanisme: de Jubelklok. Na de officiële onthulling veranderde de naam van de toren in Zimmertoren. Het inmiddels beschermde monument wordt als een van de meest karakteristieke klokken van Europa beschouwd.

Als je wilt dan kun je het naast de toren gelegen paviljoen bezoeken. Hierin is het Zimmermuseum gevestigd. In het museum kun je de door Louis Zimmer gebouwde Wonderklok bewonderen. Verder kun je nog een aantal andere kleinere klokken van deze uurwerkmeester zien.

Het Lierse begijnhof is een vrij uniek begijnhof. In plaats van één hof bestaat het Begijnhof van Lier uit meerdere straten. De verschillende panden binnen het begijnhof hebben geen uniforme uitstraling. Binnen een straat of een blok zie je vaak wel dat de huisjes eenzelfde uitstraling hebben. Hoewel het begijnhof van Lier waarschijnlijk zijn oorsprong zo rond het begin van de dertiende eeuw vindt, zijn de meeste huisjes zeventiende-eeuws of stammen ze uit het begin van de achttiende eeuw. Opvallend element is dat je geen huisnummers naast de deuren, maar namen op de deuren ziet. De Sint-Margaritakerk is een opvallend bouwwerk tussen de 92 begijnenhuisjes. De imposante barokgevel vormt een flink contrast met de eenvoudige bouwstijl van de huisjes.

Samen met een twaalftal andere Vlaamse begijnhoven staat het Begijnhof van Lier op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Deze oase van rust dient zo lang mogelijk in zo’n origineel mogelijke staat behouden te blijven voor de generaties na ons.

De Grote Markt is al eeuwenlang het middelpunt van Lier. Tijdens de middeleeuwen kwamen de hoofdwegen vanuit de stadspoorten uit op de Grote Markt. Dat stratenpatroon is nog steeds te zien in hedendaags Lier. De Eerste Wereldoorlog heeft ervoor gezorgd dat niet alle oude panden de tijd overleefd hebben. Een deel is voorgoed verdwenen, een aantal panden zijn herbouwd en enkele historische panden staan nog fier overeind. Dankzij de ruimschoots aanwezige horeca is de Grote Markt vooral in de zomermaanden een gezellige plek binnen Lier.

Als je de Grote Markt bezoekt (en dat zal ongetwijfeld gebeuren als je in Lier bent), dan zijn er een aantal panden die je aandacht zullen trekken. Dat is vooral het stadhuis, die we verderop zullen bespreken. Daar links achter staat het Vleeshuis dat stamt uit het jaar 1418. De gevel is in 1920 gereconstrueerd. Aan de Grote Markt staat geen kerk. Wel een kapel: de Sint-Jacobskapel. Deze gotische kapel stamt uit de veertiende eeuw en staat rechts van het stadhuis. Ons favoriete gebouw aan de Grote Markt is “d’Eycken Boom”. Het is de typische barokke gevel in lichte tinten die de aandacht trekt.

Als je het ons vraagt is een stukje van de Binnennete het meest schilderachtige plekje van Lier. Met name het stukje waar je vanaf de Werf in westelijke richting over deze afgesloten rivier kijkt. Je ziet dan onder andere De Fortuin. Dit is een historisch pand met een opvallende vormgeving. Vooral de combinatie van een witte gevel, het rode pannendak en de vele groene luiken met rood-witte beschilderingen zorgen voor een prachtig uiterlijk. Als je in de ochtend hier staat dan kun je bij zonnig weer de weerspiegeling in het water zien.

Een boottocht is een heerlijke manier om de Binnennete verder te ontdekken. Vanaf het water heb je een andere blik op de omgeving. De Moedige Bootvissers, die de rondvaarten verzorgen, vertellen je onderweg alles over Lier, de geschiedenis van Lier en een aantal leuke anekdotes.

Liefhebbers van de steeds minder vertegenwoordigde Brabantse rococostijl opgelet: het middeleeuwse stadhuis van Lier is een van de weinige voorbeelden van gebouwen die in deze fraaie bouwstijl opgetrokken is. De decoratieve rococo werd vooral halverwege de achttiende eeuw toegepast. We schrijven het jaar 1742 als het moment waarop de voormalige lakenhal, die inmiddels al een heel tijdje als stadhuis dienstdeed, van de fraaie voorgevel voorzien werd.

Het torentje aan de linkerzijde is een zogenaamd belfort. Deze stamt uit het jaar 1369 en is daarmee ouder dan het stadhuis dat er later tegenaan gebouwd is. Het belfort heeft een hoogte van 42,5 meter. Samen met de andere belforten staat hij onder inschrijving 943-013 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De toren staat symbool voor vrijheid en zelfstandigheid. Helaas mag het Lierse belfort niet beklommen worden.

De Sint-Gummaruskerk is de grootste kerk van Lier. Wie van buiten het centrum komt, die zal vrijwel zeker de 83 meter hoge kerktoren op een gegeven moment waar kunnen nemen. De Sint-Gummaruskerk is een middeleeuwse kerk die in de Brabants-gotische stijl gebouwd is. Over die bouw hebben ze nogal wat jaartjes gedaan. Omdat men de Sint-Gummaruskerk in fases gebouwd hebben, bedraagt de totale bouwperiode maar liefst 162 jaar. Men begon in 1378 met bouwen en was in 1540 klaar. In de kerk kun je verschillende bezienswaardigheden zien, zoals prachtige schilderwerken en fraai gedecoreerde retabels.

Ooit telde de eerste omwalling van Lier maar liefst vijf stadspoorten. Daar is er maar eentje van overgebleven: de Gevangenpoort. Die staat tegenwoordig niet meer aan de rand van de stad. Door de groei van Lier staat de in 1375 gebouwde Gevangenpoort nu vrij centraal in het centrum van de stad. De naam zegt alles over de functie: de Gevangenpoort heeft enkele eeuwen lang als gevangenis dienstgedaan. Dat was overigens niet direct na de bouw. Pas in de zestiende eeuw weren gevangenen in dit gebouw opgesloten.

Al meer dan vijf eeuwen staat het Spuihuis in Lier. Om exact te zijn is Het Spui, zoals de locals het vaak noemen, gebouwd in het jaar 1516. Het doel van het Spuihuis was om het peil van de binnenwateren in Lier te regelen. Een spuisluis of keersluis spuit overtollig binnenwater en keert het buitenwater. Het gebouw op de sluis diende aanvankelijk voor de huisvesting van de sluiswachter. Als je het Spuihuis wilt zien, dan loop je het beste over de Vesten. Dit zijn de vestingwerken die rondom het historische centrum van Lier liggen. In de zomer wandel je hier aangenaam beschut tegen de zon en dus ook tegen de warmte.

Het aan de Begijnhofstraat gelegen Sint-Anna en Sint-Joachim Godshuis heeft veel weg van een begijnhof. Het is het alleen niet. De in een hof gebouwde woninkjes waren niet bedoeld voor begijnen, maar voor zieken, bejaarden en behoeftigen. Het Sint-Anna en Sint-Joachim Godshuis is een van de paar Godshuizen die Lier rijk is. Het is in ieder geval de oudste. Het staat hier sinds 1588. De entree zit sinds 1613 aan de Begijnhofstraat 24. Je mag gratis het hof binnenlopen, waarbij er wel gevraagd wordt om rust en respect voor de privacy. Een huisje bezoeken kan alleen tijdens de van tijd tot tijd georganiseerde opendeurdagen.

Lierenaars worden ook wel schapenkoppen genoemd. Dit komt volgens de legende dat Hertog Jan II in de veertiende eeuw de inwoners wilde bedanken voor hun bijdrage in de strijd tegen de Mechelaren. Ze mochten kiezen tussen een universiteit en een veemarkt. Het werd de laatste. Het stapelrecht op vee was in die tijd een stuk lucratiever dan het openen van een universiteit. Dat recht ging in 1425 naar de nabijgelegen stad Leuven. De hertog zou op basis van die keuze iets gezegd hebben in de trant van “O, die schapenkoppen”.

Tegenwoordig is schapenkop de bijnaam van de Lierenaars. Ooit spottend bedoeld, maar tegenwoordig trots gedragen. Het logo van Lier laat zelfs een schapenkop zien. In de Schapenkoppenstraat (hoe verzin je het) staat een monument dat refereert aan de legende. Daar staat een door de Lierse kunstenaar Bertro ontworpen beeldengroep, die een herder met zijn schapen voorstelt.