Bergen op Zoom

Het Markiezenhof is de absolute topbezienswaardigheid van Bergen op Zoom. Zodra je de poort doorloopt lijkt het alsof je eeuwen teruggestapt bent in de tijd. Dit laatgotische stadspaleis staat hier al sinds het jaar 1485. Eigenlijk zou dit laatmiddeleeuwse bouwwerk ‘het Hof van Bergen’ gaan heten. Na bijna drie eeuwen verschillende markiezen als bewoner gehad te hebben, kwam het Markiezenhof in 1795 in handen van het Franse leger. Het werd een militair hospitaal en later een kazerne. Nadat de soldaten uit het Markiezenhof vertrokken, raakte het in verval. Het duurde tot de jaren zestig van de vorige eeuw vooraleer het Markiezenhof gerestaureerd werd en zijn oude glans terugkreeg.

Tegenwoordig is het Markiezenhof een geliefde plek in de binnenstad van Bergen op Zoom. Het is een goedbezocht museum waarin je kunt zien hoe de markiezen hier vroeger leefden. Er kan getrouwd worden in het Markiezenhof. Het is ook een geliefde locatie om trouwfoto’s te maken. Het romantische karakter en de vele mooie plekjes zorgen voor bijzondere plaatjes.

De Grote Markt wordt gezien als het hart van de stad. Al sinds de twaalfde eeuw vormde dit toen nog onverharde plein de kern van Bergen op Zoom. Naarmate de stad groeide, werd de rol van de Grote Markt steeds belangrijker. Hier stond immers het stadhuis en de Sint-Gertrudiskerk. Een enorme stadsbrand legde de Grote Markt in 1397 grotendeels in de as. Slechts twee panden bleven gespaard: De Draecke en De Oliphant. De Draecke heet tegenwoordig De Draak en is het oudste hotel van Nederland.

Vrijwel de hele Grote Markt is verder omgeven met historische panden. Veel stammen uit latere eeuwen. In de meeste panden zit tegenwoordig horeca en het marktplein is vooral gevuld met terrasjes. Die zorgen voor een levendige sfeer in het hart van Bergen op Zoom. Karakteristiek onderdeel van het marktplein is de Peperbus. Deze kerktoren stamt uit de veertiende eeuw. Tijdens Vastenavend (zo heet het carnavalsfeest in Bergen op Zoom) heeft de Peperbus tijdelijk een gezicht en is hij aangekleed. Hij vormt dan een actief onderdeel van het feest.

Nadat Bergen op Zoom stadsrechten kreeg, werd er een vesting gemaakt van de stad. Die moest de stad beschermen tegen ongenode gasten. In de vestingmuren waren meerdere stadspoorten aangebracht. Daar is er eentje van overgebleven: de Gevangenpoort. Deze stadspoort is ergens halverwege de 14e eeuw gebouwd. Hiermee is het het oudste nog bestaande bouwwerk van Bergen op Zoom. De oorspronkelijke naam was Lievevrouwepoort. Tijdens de protestantisering is de naam veranderd in Gevangenpoort. De poort was op dat moment een gevangenis (en bleef dit tot 1931).

Tegenwoordig is het een rijksmonument waarin geregeld exposities gehouden worden. Zorg ervoor dat je beide kanten van de Gevangenpoort bekijkt, want die zijn totaal verschillend. Aan de centrumzijde is hij bruine baksteen nadrukkelijk aanwezig en heeft de poort een wat sierlijker uiterlijk. Aan de kant van de Westersingel, de buitenkant, oogt hij door de twee grote ronde torens vooral robuust. Hier domineren grijstinten.

Officieel ligt Fort de Roovere op de gemeentegrond van buurgemeente Halsteren. Hemelsbreed ligt Fort de Roovere slechts 1600 meter van de noordelijke randweg van Bergen op Zoom. Daarmee durven wij deze bezienswaardigheid nog wel in deze top tien mee te nemen. Fort de Roovere was onderdeel van de West-Brabantse waterlinie. Deze zeventiende-eeuwse verdedigingslinie heeft dienstgedaan tegen de Spanjaarden, de Fransen (meerdere keren) en de Belgen. De stenen gebouwen zijn begin negentiende eeuw ontmanteld.

De wallen liggen er nog net zo bij als vroeger. Je kunt het patroon van dit verdedigingswerk goed zien vanaf de uitkijktoren die hier tegenwoordig staat. Een bijzonder element van Fort de Roovere is de in 2010 aangebrachte loopgraafbrug. Deze brug loopt door in plaats van over het water. Vandaar de naam Mozesbrug.

Als je van een panoramisch uitzicht over Bergen op Zoom wilt genieten, dan kun je er voor kiezen om de Peperbus te beklimmen. Dit is de kerktoren van centraal in de stad staande Sint-Gertrudiskerk. Het kost je wel wat energie om over de stad uit te kijken. Je moet er 183 treden voor beklimmen, maar dan heb je ook wat. Er is een beperkt aantal uren dat de Peperbus geopend is voor het publiek. Zo kun je het monument niet beklimmen tijdens een dienst. In de winter is de Peperbus doordeweeks gesloten voor het publiek.

Net ten zuiden van Bergen op Zoom kun je Landgoed Mattemburgh bezoeken. Dit landgoed is tegenwoordig onder beheer van “Brabants Landschap”, die deze plek aanprijst als één van de vijf gaafst bewaard gebleven stijltuinen van ons land. Wij denken dat ze niets teveel gezegd hebben. Nadat je je auto op de parkeerplaats geparkeerd hebt en Landgoed Mattemburgh betreedt, zul je verrast worden door de schoonheid van het domein. De Franse tuin ten zuiden van de Orangerie is perfect onderhouden en een plaatje om te zien.

Vanaf het terras dat bij het restaurant hoort heb je een fantastisch uitzicht op deze tuin. De tuin die iets noordelijker ligt, frontaal voor de in 1847 gebouwde villa, is in de Engelse stijl ingericht. Fraai element is de theekoepel die op een kunstmatige verhoging ligt. Van hieruit heb je verschillende doorkijken naar plekken op en rond het landgoed. Het park en de tuin zijn tijdens openingstijden van de Orangerie te bezichtigen.

Het Ravelijn op den Zoom is een vesting die tegenwoordig omringd is door de stad Bergen op Zoom. Toen de vestingbouwkundige Menno van Coehoorn, die vaak vergeleken wordt met tijdgenoot Vauban, het Ravelijn op den Zoom ontwierp was dit een hoek van de stad. Tijdens de bouw in 1703 was het Ravelijn onderdeel van de grotere verdedigingswerken van Bergen op Zoom. Dit wordt tegenwoordig gezien als het meesterwerk van Van Coehoorn. Helaas is dit het enige deel dat er van overgebleven is.

Bij de laatste grootscheepse renovatie (in 2018) heeft men de vele bomen en struiken weggehaald. Hierdoor kun je nu de vorm van het verdedigingswerk weer goed zien. Het Ravelijn op den Zoom is onder begeleiding van een gids te bezoeken, nadat je de drijvende brug over het Pielekeswater overgestoken bent.

Het grootste monument van Bergen op Zoom ligt onder de grond. Stadsriool de Grebbe stamt uit de dertiende eeuw. Toen was het nog een bovengronds afwateringskanaal. In de loop der tijd is de Grebbe uit het zicht verdwenen. Er werden overkluizingen overheen gebouwd. En deel van de Grebbe is in de oude staat hersteld en kan onder begeleiding van een gids bezocht worden.

Shopaholics kunnen in Bergen op Zoom niet om het Vierkantje. Dit is het leukste winkelgebied van de stad. Het zijn vooral de leuke aparte winkels en boetiekjes die hier het straatbeeld domineren, afgewisseld met wat leuke eigentijdse horecazaken. Eerst was het vooral mode wat hier de klok sloeg. Tegenwoordig zie je dat het aanbod van winkels steeds diverser aan het worden is. Een eigenschap hebben de winkels in het Vierkantje gemeen: het zijn vooral lokale ondernemers met zaken die een eigen gezicht hebben. Dat maakt het snuffelen in dit heerlijke shoppingdistrict zo leuk!

De Heide is het populairste natuurgebied van Bergen op Zoom. Hier heb je alles bij elkaar: bos, heide, water en strand. Vooral op warme dagen is De Heide enorm populair. Zelfs zo erg dat het de toeloop dan vaak niet aan kan. In het weekeinde kan het in het zomerseizoen al snel druk worden. De ware schoonheid van De Heide laat zich dan ook het beste zien op momenten dat het gros van Nederland op het werk of in de schoolbanken zit. Ga hier dan lekker wandelen, poedelen in het water (officieel is het geen zwemwater) of genieten van de aanwezige horeca. Bij Brasserie De Berk geniet je niet alleen van het Bourgondische leven waar de provincie Noord-Brabant zo bekend om staat, je zit hier ook fantastisch.