Deventer

De Waag is een gebouw dat al sinds 1531 gezichtsbepalend is voor het centrum van Deventer. Volgens de factcheckers is dit het oudste waaggebouw van Nederland dat met dat doel gebouwd is. Oudere waaggebouwen elders hadden voorheen een andere functie. De Waag is een laatgotisch gebouw waarvan het bordes aan de voorzijde dominant aanwezig is, mede door de trappen die aan weerszijden aangebracht zijn. Vroeger werden in de Waag goederen gewogen om op basis daarvan de hoeveelheid te betalen belasting te bepalen. Tegenwoordig is er een museum in gevestigd: Museum De Waag. Het zijn vooral stukken uit de stedelijke collectie van Deventer die je hier kunt bewonderen.

Het Bergkwartier is ongetwijfeld de mooiste plek om de sfeer van historisch Deventer te proeven. Deze buurt ligt in het zuidoosten van de oude binnenstad. Zodra je vanaf de Brink de Bergstraat in loopt, zit je al in deze sfeervolle buurt. Geniet van de prachtige gevels en van enkele bezienswaardigheden die kenmerkend zijn voor het Bergkwartier: de nadrukkelijk aanwezige Sint-Nicolaaskerk (of Bergkerk), de Munttoren, de Grote Synagoge en het restant van de schoorsteen van de inmiddels verdwenen DAIM-fabriek. In de maand december trekt het Bergkwartier veel publiek vanwege het tweedaagse Dickens Festijn dat dan hier gehouden wordt.

Het stadhuis van Deventer is een fraai stukje architectuur. Het huidige stadhuis bestaat uit meerdere gebouwen: het oorspronkelijke stadhuis uit 1693, het Landshuis (stamt uit 1632, maar is pas eind twintigste eeuw aan het stadhuis toegevoegd) en een recenter aangebouwd modern deel. Dit laatste stuk is in 2016 geopend en is ontworpen door de architecten Willem Jan Neutelings en Michiel Riedijk. Zij kozen ervoor om de buitenkant van enorme raamwerken te voorzien waarin de vingerafdrukken van 2264 inwoners van Deventer verwerkt zijn. Stap zeker even het hofje op om een goed beeld te krijgen van deze bijzondere vormgeving.

Deventer is het mooiste als je het van een afstandje bekijkt. De stad heeft een prachtige skyline die achter de IJssel opdoemt. Denk bij het woordje ‘skyline’ niet meteen aan wolkenkrabbers, maar juist aan een verzameling van gebouwen die in een klap het historische karakter van Deventer laten zien. Er zijn twee goede plekken om van dit uitzicht te genieten. Vanwege het licht is het uitzicht vanaf de Wilhelminabrug het mooiste. Je kunt deze brug het beste aan de noordelijke kant bewandelen om het juiste uitzicht te krijgen. Een ander goed uitzichtpunt is vanaf de linkeroever van de IJssel, op de plek waar het veerpontje aanmeert.

De Brink is het grootste plein in het historische centrum van Deventer. Het is in de tweede helft van de veertiende eeuw aangelegd en gold vanaf dat moment als een belangrijk centrum voor de handel. Niet voor niets dat hier op een gegeven moment de Waag gebouwd is. Nadat de handel van de Brink verdween en de auto zijn intrede had gedaan, verloor de Brink een beetje zijn glans. Het autovrij maken van de Brink en de enorme toename van het horeca-aanbod hebben ertoe geleid dat de Brink nu als het kloppend hart van Deventer gezien wordt, zeker op zomerse dagen. Dan zitten de terrassen vaak vol. Aan de Brink staan verschillende historische gebouwen zoals de eerdere genoemde Waag en het prachtige Pennickhuis. Verder vind je hier een standbeeld van nobelprijswinnaar Albert Schweizer en de uit 1898 stammende Wilhelminafontein.

Het Penninckshuis wordt als een van de mooiste historische panden van Deventer gezien. Bijzonder element is dat er in het Penninckshuis een zogenaamde schuilkerk aangebracht is. Hier konden de katholieken hun geloof belijden op het moment dat de reformatie Deventer in zijn greep gekregen had. Tegenwoordig zit de lokale VVV in een deel van het Penninckshuis.

Opvallend detail is het linkerdeel van de voorgevel. Dit is een zogenaamde topgevel. Wie goed kijkt die ziet hierin de zes deugden uitgebeeld: Standvastigheid, Matigheid, Voorzichtigheid, Hoop, Geloof en Naastenliefde. Het zal niet direct opvallen dat dit kopiëen van de beelden zijn. De originele beelden worden veilig bewaard in het Amsterdamse Rijksmuseum.

In de Sandrasteeg staat het oudste nog bestaande stenen woonhuis in Nederland: de Proosdij. Volgens de deskundigen stamt de oudste kern van de Proosdij uit het jaar 1130 of ergens daaromtrent. De gevel is geheel gerestaureerd en wordt door middel van een doorzichtige overkapping beschermd tegen de weersinvloeden. Dit moet ervoor zorgen dat dit bijzondere pand nog generaties lang bewaard zal blijven. Voor wie het wil weten: je kunt het uit tufsteen en trachiet opgetrokken woonhuis niet van binnen bezoeken.

Religie heeft altijd een grote rol gespeeld in het dagelijks leven in Deventer. Er zijn daarom altijd voldoende kerken geweest waar men de mis kon volgen, kon biechten of kon gaan bidden. Twee van deze kerken zijn voor toeristen mogelijk de moeite waard om te bezoeken: de Sint-Nicolaaskerk en de Lebuinuskerk. De Grote of Lebuinuskerk is een gotische kerk die eind vijftiende eeuw gebouwd is en sindsdien de rol vervult van voornaamste kerk van Deventer.

De Sint-Nicolaaskerk (of Bergkerk) is nog wat ouder. Deze aan Nicolaas van Myra gewijde kerk stamt uit het einde van de twaalfde eeuw. Nadat de voorheen katholieke kerk in 1580 overging naar een protestantse kerk, werden de muurschilderingen met witte kalk bedekt. Die zijn begin vorige eeuw weer blootgelegd en vervolgend gerestaureerd. Deze muurschilderingen vormen nu de belangrijkste bezienswaardigheid van deze kerk.

Geert Groote was als grondlegger van de Moderne Devotie een belangrijke Deventenaar. Er wordt zelfs gezegd dat Geert Groote dé de belangrijkste Deventenaar uit de geschiedenis. De Moderne Devotie is een spirituele beweging die eind veertiende eeuw opkwam binnen de katholieke kerk. De beweging ontstond doordat mensen niet tevreden waren met hun situatie door misstanden onder de geestelijkheid en in de kerkelijke leiding. Alles over de Moderne Devotie en de rol die Geert Groote daarin had, kun je aanschouwen in het Geert Groote Huis.

De bekende lekkernij “Deventer koek” heeft ervoor gezorgd dat de stad een bijzondere bijnaam heeft gekregen: Koekstad. Al sinds het einde van de middeleeuwen wordt de Deventer koek volgens zorgvuldig vastgelegde en streng gehanteerde gemeentelijke aanwijzingen gebakken. Tegenwoordig wordt de Deventer koek geproduceerd in de fabriek van Continental Bakeries. Wie de beroemde koek als souvenir mee naar huis wil nemen die kan de Deventer Koekwinkel aan de Brink bezoeken. Hier kun je de lekkernij ook in speciale cadeauverpakkingen aanschaffen.