Schiedam

Als Nederlander ben je waarschijnlijk wel gewend aan het beeld van een typisch Nederlandse windmolen. Je ziet ze nog op verschillende plekken in het land terug. Er zijn een paar plekken die beroemd zijn vanwege de molens. Kinderdijk en de Zaanse Schans zijn daar goede voorbeelden van. Maar ook de Schiedamse molens vormen een bijzondere verzameling van klassieke windmolens. De molens die hier staan zijn de hoogste traditionele windmolens ter wereld. Natuurlijk zijn de hedendaagse industriële windmolens die gebruikt worden om elektriciteit op te wekken wel groter dan de molens van Schiedam. De molens van Schiedam werden gebruikt als moutmolens of brandersmolens. Zij vermaalden gemout graan tot moutschroot, wat het hoofdingrediënt vormt voor de Schiedamse jenevers.

De Grote Markt is jarenlang het belangrijkste plein van Schiedam geweest. Centraal op het plein staat het Oude Stadhuis van Schiedam. Dit monumentale pand is een in 1606 herbouwde versie van het oorspronkelijke stadhuis uit 1538, dat in 1604 afbrandde. De prachtige topgevels zijn in 1637 aangebracht. De dubbele trap is tachtig jaar later toegevoegd. Nadat de openbare functie verhuisde naar het nieuwe Stadskantoor, is het oude stadhuis omgebouwd tot brasserie. De terrasjes op het bescheiden plein brengen vooral op zomerse dagen een levendige sfeer op de Grote Markt.

Als er een plek in Nederland is waar een nationaal jenevermuseum thuishoort, dan is het wel Schiedam. In de stad waar de jenevers van bekende distilleerderijen zoals Wenneker, De Kuyper, Onder De Boompjes en Nolet (bekend van Ketel 1) is de aanwezigheid van een jenevermuseum bijna een vanzelfsprekendheid. Het Nationaal Jenevermuseum Schiedam is gevestigd in ene voormalige moutwijnbranderij aan de Lange Haven. Het museum vertelt het complete verhaal van jenever en de jeneverproductie in Nederland. Zo leer je alles over de geschiedenis van de jenever, over hoe jenever gestookt wordt en over allerlei zaken die met de verkoop van deze sterke drank te maken heeft zoals glaswerk, verpakkingsmateriaal en reclamecampagnes.

Schiedam is van oudsher een havenstad. De historie van Schiedam begon met het aanleggen van een dam aan de Schie. De handelsactiviteit die hierdoor ontstond, zorgde ervoor dat men zich hier ging vestigen en er halverwege de veertiende eeuw een stad aangelegd mocht worden. De waterwegen werden niet alleen gebruikt voor handel. De haringvisserij is twee eeuwen lang één van de belangrijkste pijlers van de lokale economie geweest. Begin achttiende eeuw verloor de haringvangst zijn belangrijke positie. Die werd overgenomen door het stoken van jenever. In de Nieuwe Haven en de Lange Haven kun je een aantal historische schepen bewonderen. Sommige van deze schepen zijn in Schiedam gebouwd.

De mooie eigenschap van de Basiliek van de H. Liduina en Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans is de ligging. Natuurlijk is de Liduina Basiliek van zichzelf al een plaatje om te zien. De wijze waarop deze neogotische rooms-katholieke kerk nu in het stadsbeeld staat versterkt de schoonheid alleen maar. De Liduina Basiliek staat nu aan het einde van het Stadserf. Het lijnenspel van dit autovrije plein zorgt ervoor dat de negentiende-eeuwse basiliek de aandacht naar zich toe trekt.

De kerk is gewijd aan Liduina van Schiedam. Zij is de bekendste Nederlandse heilige. Sint-Liduina is als katholieke heilige de patrones van de chronisch zieken. Haar relieken bevinden zich in een neogotische reliekhouder in de Liduina Basiliek.

Het Stedelijk Museum Schiedam is een kunstmuseum dat al in 1899 opgericht is. Er wordt moderne en hedendaagse Nederlandse beeldende kunst tentoongesteld. De werken zijn onder andere door Cobra-leden Karel Appel, Corneille, Jan Nieuwenhuys en Eugène Brands gemaakt. Het Stedelijk Museum Schiedam is gevestigd in het voormalige Sint Jacobs Gasthuis. Het neoclassicistische gebouw is al een bezienswaardigheid op zich. Behalve kunst kun je in het museum een aantal voorwerpen bekijken die het verhaal vertellen van de geschiedenis van de stad.

Het Zakkendragershuisje is een van de bekendste gebouwen van Schiedam. Het is een voormalig gildehuis van de zakkendragersgilde in Schiedam. Het bouwwerk stamt uit het jaar 1725 en heeft nog vrijwel hetzelfde uiterlijk als zo’n drie eeuwen geleden. Opvallend element is de klokkentoren, met daar bovenop de windvaan in de vorm van een zakkendrager. Op de kade staat het beeld ‘De Zakkendrager’, dat in 1987 door de Rotterdamse kunstenaar Hans van der Plas ontworpen en vervaardigd is.

Centraal in het centrum van Schiedam staat de grootste en oudste kerk van de stad: de Grote- of Sint Janskerk. Deze aan Johannes de Doper gewijde kerk is gebouwd in de veertiende en vijftiende eeuw. Toen was het nog een katholieke kerk. Tijdens de Reformatie werd de Grote- of Sint Janskerk een protestantse kerk. Je kunt de kerk gratis bezoeken. Dan kun je onder andere de orgelkas van Niehoff (bijna vijfhonderd jaar oud) en de nog oudere houten spreekstoel bewonderen.

In Schiedam kun je de restanten terugvinden van het oudste bekende rechthoekige kasteel in het voormalige graafschap Holland. Huis te Riviere, dat ook wel Slot Mathenesse genoemd wordt, is in 1262 gebouwd. Het kasteel bestaat inmiddels niet meer, op de resten van de donjon na. Deze ruïne kun je vanaf de openbare weg bekijken. Het huidige stadhuis is bijna tot aan de ruïne gebouwd, waardoor je hem nog maar van twee kanten kunt bekijken. Je kunt de Huis te Riviere niet betreden. Hiermee wil men dit historische stukje Schiedam voor vele generaties na ons bewaren.

Tegenwoordig is de Sint Johannes de Doperkerk niet meer in gebruik als kerk. Zoals op zoveel plekken heeft de ontkerking hier zijn tol geëist. Dit gebeurde in het geval van de Havenkerk, zoals deze kerk beter bekend staat, al vrij vroeg. De laatste rooms-katholieke eredienst werd hier in 1967 gehouden. Verval lag op de loer. Gelukkig heeft men in 2011/2012 de buitenkant van de kerk gerestaureerd. Hierdoor kunnen liefhebbers genieten van de indrukwekkende façade waarbij de vier Dorische zuilen voor een statige indruk zorgen. De ligging aan de Lange Haven zorg voor een prachtig plaatje.